* Այս հոդվածը կա մեր «Լեզվաոճական ուղեցույցում»։
✗ Վարդանը և իր հետևորդները հեռացան երկրից։ →
✔ Վարդանը և նրա հետևորդները հեռացան երկրից։* [«Վարդանը» և նրա «հետևորդները» նախադասության համասեռ անդամներ են՝ բազմակի ենթականեր, և ստացական դերանունը («նրա»-ն) գործածվում է դրանցից առաջինի փոխարեն։]
✗ Մոտեցեք դռան մոտ կանգնած երիտասարդին և Ձեր հարցն ուղղեք իրեն։ →
✔ Մոտեցեք դռան մոտ կանգնած երիտասարդին և Ձեր հարցն ուղղեք նրան։
✗ Տնօրենն այժմ զբաղված է, և իրեն չի կարելի անհանգստացնել։ Բացի դրանից, ինքը Ձեզ օգնել չի կարող։ →
✔ Տնօրենն այժմ զբաղված է, և նրան չի կարելի անհանգստացնել։ Բացի դրանից, նա Ձեզ օգնել չի կարող։
*իր-ը սխալ է, իսկ նրա-ն՝ ճիշտ, համեմատեք ներքոբերյալ երկու նախադասությունները։
Հեղինակը լռում է Վարդանի և նրա հետևորդների ուղևորության մասին։ [Հետևորդները Վարդանինն են։ «Վարդանի»-ն և «հետևորդների»-ն նախադասության համասեռ անդամներ են՝ բազմակի հատկացուցիչներ, և ստացական դերանունը գործածվում է դրանցից առաջինի փոխարեն։]
Հեղինակը լռում է Վարդանի և իր հետևորդների ուղևորության մասին։ [Հետևորդները հեղինակինն են։ «Վարդանի»-ն և «հետևորդների»-ն նախադասության համասեռ անդամներ են՝ բազմակի հատկացուցիչներ, սակայն ստացական դերանունը չի գործածվում դրանցից առաջինի փոխարեն, այլ նախադասության ենթակա հանդես եկող բառի փոխարեն։]
ԲԱՅՑ՝
✔ Վարդանն իր հետևորդների հետ հեռացավ երկրից։ [Ենթական միայն «Վարդանն» է, որ իր և ոչ թե մի ուրիշի հետևորդների հետ կատարել է գործողություն։]
Այլ օրինակներ
Ն. Ադոնց, «Մաշտոց և նրա աշակերտները ըստ օտար աղբյուրների»
«Այդ երկու փոքրիկ տապանների մեջ հանգչում են երկու հոյակապ անձինք` Մովսես Խորենացին և նրա ընկեր Մամբրե Վերծանողը»։ (Րաֆֆի, «Կայծեր»)
«Խնդրի վերաբերյալ տեսություններից մեկը ներկայացնում են Հ. Աճառյանը և նրա հետևորդները»։ (Գ. Մկրտչյան, «Բարբառագիտության հիմունքներ»)
Վ. Եղիազարյան, «Գագիկ Բ Բագրատունին և նրա «Հավատոյ գիր»-ը»
Նա դերանվան և դրա հոլովաձևերի փոխարեն ինքը դերանվան և սրա հոլովաձևերի գործածությունը հայերենում շատ տարածված է և խոսակցական լեզվում ու բարբառներում շատ ավելի բնական, քան նա-ինն ու սրա հոլովաձևերինը։ Սակայն նա և ինքը դերանունների իմաստային տարբերությունից բխում է, որ վերոբերյալ և նմանատիպ օրինակներում ինքը դերանունն ու դրա հոլովաձևերը գոնե գրական արևելահայերենում տեղին չեն։
Վերոգրյալն անշուշտ հավասարապես վերաբերում է այս դերանունների հոգնակի ձևերին նույնպես (նրանք-իրենք, նրանց-իրենց ևն)։
