Քույր և եղբայր

Մի հինգ տարի առաջ ինձ բարկացրել էր որոշ մարդկանց՝ հիմարության մեջ համառելը։ Ես իմ այդ բարկության տվայտանքների մեջ էի, երբ միտքս հանկարծ պայծառացավ ու փառահեղ լեզվական հայտնագործություն արեց։ Այդ պահին նաև Մուսան երկնքից թռավ-եկավ և օգնեց այդ հայտնագործությանը բանաստեղծական շնորհք հագցնելու։ Այսօր ինչ-որ մարդիկ ինձ ստիպեցին հիշել ու դարակներից հանել իմ այդ հայտնագործությունը... Բայց ասե՛ք, որ ես սխալվում եմ ։))))

Քույր և եղբայր

Հիմարն ու Համառը քույր են և եղբայր:
Եվ համահայր են, և համամայր:
Նույն հորից սերվել,
Նույն կաթն են կերել:
Երկուսն էլ ունեն նույն Հ ոտքերը,
Երկուսն էլ ունեն նույն Մ իրանը,
Երկուսն էլ ունեն նույն վանկ-հասակը,
Երկուսն էլ ունեն նույն ar գլուխը,
Բայց քանի որ ՀԻմարի սեռն ի-գական է,
ՀԱմառինը` ա-րական,
Հիմարի Ր-ն նուրբ է,
Համառինը` կոպտաձայն:
Ահա սա՛ է պատճառը,
Որ ուր գտնվում է Հիմարը,
Նրա կողքին, շատ հաճախ,
Հայտնվում է Համառը։

Արևմտահայերեն երկերի հրատարակության և ավանդական ուղղագրության հարցեր

Խորհրդային շրջանում արևմտահայ հեղինակների երկերը, ինչպես գիտենք, Հայաստանում հրատարակվում էին աբեղյանասևակյան ուղղագրությամբ, իսկ անկախությունից ի վեր միտում կա դրանք հրատարակելու հենց ավանդական ուղղագրությամբ: Ես գտնում եմ, որ, այո՛, գոնե արևմտահայ գրականությունն ու տեքստերը պիտի ավանդական ուղղագրությամբ հրատարակվեն: Բայց կան սրա հետ կապված խնդիրներ: Ես այստեղ կփորձեմ անդրադառնալ դրանց:

Արևմտահայերենը պետք է ավանդական ուղղագրությամբ մատուցվի, այսինքն՝ այն ուղղագրությամբ, որով հեղինակներն իրենք ստեղծագործել ու ստեղծագործում են, միայն թե մի խնդիր է իսկապես լավ սրբագրիչ գտնելը։ Հայաստանում (սփյուռքում նմանապես) ավանդական ուղղագրությանը լիովին տիրապետողները քիչ են։ Անգամ այն մշտապես գործածողները շարունակ ինչ-որ բառեր սխալ են գրում։ Վերջերս հաճախ եմ տեսնում թե՛ լրագրային հոդվածներում, թե՛ սոցիալական ցանցերում հրապարակվող գրառումներում «յաւակնել(իլ)»-ի փոխարեն «հաւակնել» սխալ ձևը, «տեսահոլովակ»-ի փոխարեն «տեսայոլովակ» (այստեղ «յոլով» արմատը չէ, այլ «հոլով», ուստի պիտի գրվի «տեսահոլովակ»), «հայեացք»-ի փոխարեն «հայացք», «ամենա»-ի փոխարեն «ամէնա» ևն: Չգիտեմ ով ինչպես, ես, եթե ընտրելու լինեմ, նախընտրում եմ կարդալ անսխալ աբեղյանասևակյան ուղղագրությամբ, քան սխալաշատ ավանդական ուղղագրությամբ:

Մի ուրիշ խնդիր է հետևյալը: Եթե արևմտահայերեն տեքստերը հրատարակվում են առաջին անգամ, և դրանք ձեռագրից վերծանում ու մուտքագրում են արևելահայերը, ապա վերջիններս հաճախ չեն տարբերում «ի» և «ե» խոնարհման բայերի վերջավորությունները և «ի» խոնարհիչի փոխարեն «ե» են գրում կամ «ե»-ի փոխարեն անհարկի «ի», և սա արևմտահայերեն իմացողի համար աչք ծակող անգրագիտություն է։ Օրինակ՝ ամեն անգամ, որ «Ֆեյսբուքում» տեսնում եմ Լեռ Կամսարի՝ վաղ շրջանի արևմտահայերեն տեքստերը, որ այս նույն խնդիրն ունեն, տխրում եմ՝ ցանկանալով ճշտել՝ արդյո՞ք հենց այս տեսքով էլ դրանք պիտի հրատարակվեն, թե մի հմուտ լեզվագետ պիտի շտկի տեղ գտած սխալները, բայց միշտ անհարմար եմ զգում գրել այս մասին, որպեսզի գրածս քննադատություն չընկալվի: