Հրաչյա Աճառյանի ուսանողներից ոմանք, որ հետագայում նույնպես դասավանդել են Երևանի պետական համալսարանում, երբեմն իրենց ուսանողներին պատմել են Աճառյանի կյանքից հետաքրքիր, հաճախ զվարճալի դեպքեր։ Ես այդպիսի մի քանի պատմություն լսել եմ իմ մայրիկից, նա էլ՝ իր դասախոսներից, որոնք եղել են Աճառյանի առաջին ուսանողներից։ Մեկը պատմեմ։
Ասում են՝ մի անգամ Աճառյանի դասախոսությունն ընդհատվում է, որովհետև գալիս-ասում են, որ մի ռուս բանասեր, պրոֆեսոր հյուր է եկել և ուզում է Աճառյանին հանդիպել։ Աճառյանը մի ուրիշին է հանձնարարում դասը շարունակել, իսկ ինքը գնում է ռուս մասնագետին հանդիպելու։ Շուրջ 5 րոպեից վերադառնում է լսարան։ Ուսանողները զարմանում են, որ հանդիպումն այդքան կարճ է տևել, և հարցնում պատճառը։ Աճառյանն էլ պատասխանում է, որ գնացել է և սկսել այդ հյուրի հետ խոսել ֆրանսերեն, բայց ռուսը չի կարողացել այդ լեզվով հաղորդակցվել։ Աճառյանն անցել է գերմաներենի, նույն պատմությունը։ Անցել է անգլերենի, նույնը։ Մտածել է՝ ռուսը թերևս արևելյան լեզուներ է ուսումնասիրում. խոսել է թուրքերեն, ռուսը չգիտի. արաբերեն, նույնը, պարսկերեն, նույնը։ Մի խոսքով՝ ինչ օտար լեզվով, բացի ռուսերենից, խոսել է, ռուսը հասկացրել է, որ չի կարող այդ լեզվով հաղորդակցվել, և խնդրել է, որ իր հետ ռուսերեն խոսեն։ Աճառյանն էլ ասել է. «Է մեր հովի՛վն էլ հայերեն գիտի», և հյուրին թողել ու հեռացել է՝ զրույցը չշարունակելով։
Անշնորհքությո՞ւն է արել Աճառյանը ։), մեծամտացե՞լ է, պե՞տք էր այդպես ամոթահար անել թերի գիտելիքների տեր մասնագետին, թե ճիշտ է վարվել, որ մարդահաճություն չի արել, կեղծ քաղաքավարություն ու համեստություն չի խաղացել և հասկացրել է այդ պրոֆեսորին, որ նա հեռու է լինելուց այն, ինչ ներկայանում է։ Ընդհանրապես ո՞ւմ առաջ մարդը կարող է խոնարհաբար իջնել նույնիսկ մինչև գետին, եթե պետք է, և ո՞ւմ առաջ չի կարելի մարդահաճության որևէ դրսևորում թույլ տալ՝ քաղաքավարի և համեստ ձևանալով...
