8/23/23

ԿԱՐԵՎՈՐ



1) Հավանաբար նկատել եք, որ այբբենական գրացուցակներն ու որոշ այլ գրացուցակներ այլևս հասանելի չեն հին հասցեներով։ Դրանք տեղափոխել ենք grahavak.com կայք, որը նույնպես «գուգլյան» է։ Ուստի այն հասանելի է նաև sites.google.com/view/grahavak հասցեով։ Եթե մի օր հանկարծ grahavak.com հասցեն չգործի (քանի որ այդ դոմենի համար պետք է ամեն տարի վճարել, իսկ մեռած մարդը դա անել չի կարող), հիշե՛ք, որ կայքից կարող եք օգտվել նաև նշված մյուս հասցեով։ Այդ հասցեն, ինչպես նաև մեր այս բլոգը միշտ պիտի գործեն, նույնիսկ երբ այս կայքերի տերն այլևս այս աշխարհում չլինի։ «Գուգլի» Inactive Account Manager-ի կարգավորումները թույլ են տալիս հաշվի տիրոջն ընտրել այնպիսի կարգավորումներ, որ հաշվի ոչ ակտիվ լինելու դեպքում «Գուգլը» չջնջի այդ հաշիվն ու դրան կցված ամբողջ բովանդակությունը։ Ես ընտրել եմ իմ հաշվի պահպանումը, ուստի հույս ունեմ՝ այս կայքերը երբևէ չեն ջնջվի, քանի կան «Գուգլը» և այս կայքերից օգտվողներ։


2) Բլոգի նյութերից օգտվելիս նկատի ունեցեք, որ դրանց հեղինակն իր շատ նյութեր սկզբնապես հրապարակում է մի նախնական քիչ թե շատ ավարտուն տարբերակով, իսկ հետո՝ օրերի ընթացքում, լրամշակում այն՝ շտկումներ ու լրացումներ կատարում։ Այսինքն՝ եթե մի նյութ նոր է հրապարակվել, այն ստուգեք նաև մի որոշ ժամանակ հետո․ հնարավոր է՝ փոփոխություններ կատարված լինեն։

Կարող է մեկը տարակուսել, թե ինչո՛ւ է հեղինակն այսպես վարվում․ մի՞թե չի կարող իր համակարգչում մի որոշ ժամանակ աշխատել նյութի վրա, թերությունները շտկել, պակասը լրացնել և հետո՛ նյութը հրապարակել։ Բանն այն է, որ նյութի հրապարակումը ստիպում է հեղինակին այդ նյութը չանտեսել և շարունակել աշխատել դրա վրա, մինչդեռ համակարգչում թողնված, օտարի աչքից հեռու նյութերի խմբագրում-լրամշակումը հեղինակը հաճախ անվերջ հետաձգում է՝ այդպես էլ այդ նյութերը չհրապարակելով։ Ահա սա՛ է պատճառը, որ նախընտրում ենք թեկուզ թերություններով, բայց քիչ թե շատ ավարտուն տեսք ունեցող նյութը հրապարակել, հետո դրա վրա աշխատել ու այն բարելավել, քան ընդհանրապես ոչինչ չհրապարակել։


8/22/23

Գրաբարի ձեռնարկներ և ընթերցարաններ

Գրաբարի քերականության թվայնացված շատ հին ձեռնարկները (Սիմեոն Ջուղայեցու, Խաչատուր Արզրումեցու, Հովհ. Կոստանդնուպոլսեցու, Մխ. Սեբաստացու ևն) չենք ներառել այս ցանկում։ Դրանք գրաբար սովորելու համար հանձնարարելի չենք համարում։ Իսկ ովքեր ուզում են դրանք ուսումնասիրել, թող փնտրեն այստեղ։ Ցանկում ձեռնարկներից ու ընթերցարաններից բացի ներառել ենք նաև գրաբարյան խոսքի առանձին մասերն ավելի մանրամասն քննող մի քանի ուսումնասիրություն։


Աբեղյան Մանուկ

Գրաբարի համառօտ քերականութիւն, Վաղարշապատ, 1907
Գրաբարի դասագիրք, Ա գիրք, դասընթաց Գ դասարանի, Թիֆլիզ, 1915
◈ Գրաբարի դասագիրք, Բ գիրք, դասընթաց Դ դասարանի, Թիֆլիզ, 1916
Գրաբարի քերականություն, Երևան, 1936
◈ Երկեր, հտ. Զ, Հայոց լեզվի տեսություն, Աշխարհաբար, Գրաբարի քերականություն, Երևան, 1974

Աճառյան Հրաչյա
Գրաբարի ծաղկաքաղ, Երևան, 1931
Գրաբարի ուսուցիչ, Երևան, 1935 
◈ Գրաբարի ուսուցիչ, Երևան, 1954
   
Այվազովսքի (Այվազեան) Գաբրիէլ, Հ.
◈ Նախակրթանք հայերէն լեզուի, մասն Ա, Թէոդոսիա, 1860
◈ Նախակրթանք հայերէն լեզուի, մասն Ա, Վաղարշապատ, 1875
◈ Նախակրթանք հայերէն լեզուի, մասն Բ, Վաղարշապատ, 1876
◈ Նախակրթանք հայերէն լեզուի, մասն Գ, Վաղարշապատ, 1877 

Այվատեան Մատթէոս Մ.
◈ Առաջնորդ քերականութեան հայերէն լեզուի. դպրատանց տղոց համար, Կ. Պոլիս, 1863   

Այտընեան Արսէն, Հ.
◈ Քննական քերականութիւն աշխարհաբար կամ արդի հայերէն լեզուի, Վիեննա, 1866 (Յաւելուածը՝ գրաբարի համառօտ քերականութիւն)
◈ Քերականութիւն աշխարհաբար կամ արդի հայերէն լեզուի, Վիէննա, 1883. կամ այստեղ, կամ այստեղ (Յաւելուածը՝ գրաբարի համառօտ քերականութիւն)
◈ Չալըխեան Վրթանէս Հ., Քերականութիւն Հայկազնեան լեզուի. հանդերձ փոփոխմամբք եւ յաւելուածովք աշխատասիրեալ ի Հ. Արսէնէ Վ. Այտընեան, Վիեննա, 1885. կամ այստեղ
◈ Չալըխեան Վրթանէս Հ., Քերականութիւն Հայկազնեան լեզուի. հանդերձ փոփոխմամբք եւ կարեւոր յաւելուածովք յերիւրեալ ի պէտս ստորին դասու աշակերտաց, Վիեննա, 1886   

8/20/23

Գրաբար սովորողների, գրաբարից ու գրաբար թարգմանողների և քննական բնագրեր կազմողների համար


1) Եթե որոշել եք գրաբար սովորել, գրաբարի քերականությունը կարող եք սովորել քերականության ո՛րևէ դասագրքով (19-րդ դարից ի վեր հրատարակված). դասագրքեր շատ կան, և դրանց մեծ մասը կարող եք նաև ներբեռնել համացանցից։ Նշանակություն չունի, թե ինչ դասագրքով կսկսեք ուսումնասիրել գրաբարը, որովհետև, միևնույն է, չկա մի այնպիսի դասագիրք, որ գրաբարի քերականությունը, ուղղագրությունը, կետադրությունը, ոճական զանազան առանձնահատկությունները կատարելապես ներկայացնի։ Ուստի պետք է սկսել սովորել ո՛րևէ դասագրքով, իսկ հետո ուսումնասիրել ձեռքն ընկած ամեն դասագիրք՝ դրանից քաղելով այն, ինչ պակասում էր կամ թերի էր ձեր արդեն ուսումնասիրած նախորդ դասագրքերում։ Սակայն այստեղ կառանձնացնենք գրաբարի մի ձեռնարկ, որ պիտի լինի յուրաքանչյուր գրաբարագետի ձեռքի տակ։ Չալըխյան-Այտընյանի «Քերականութիւնն» է դա, որը գրաբարի գիտելիքի անգերազանցելի շտեմարան է։ Գիրքը կարող եք ներբեռնել տրված հղումով։