8/22/23

Գրաբարի ձեռնարկներ և ընթերցարաններ

Գրաբարի քերականության թվայնացված շատ հին ձեռնարկները (Սիմեոն Ջուղայեցու, Խաչատուր Արզրումեցու, Հովհ. Կոստանդնուպոլսեցու, Մխ. Սեբաստացու ևն) չենք ներառել այս ցանկում։ Դրանք գրաբար սովորելու համար հանձնարարելի չենք համարում։ Իսկ ովքեր ուզում են դրանք ուսումնասիրել, թող փնտրեն այստեղ։ Ցանկում ձեռնարկներից ու ընթերցարաններից բացի ներառել ենք նաև գրաբարյան խոսքի առանձին մասերն ավելի մանրամասն քննող մի քանի ուսումնասիրություն։


Աբեղյան Մանուկ

Գրաբարի համառօտ քերականութիւն, Վաղարշապատ, 1907
Գրաբարի դասագիրք, Ա գիրք, դասընթաց Գ դասարանի, Թիֆլիզ, 1915
◈ Գրաբարի դասագիրք, Բ գիրք, դասընթաց Դ դասարանի, Թիֆլիզ, 1916
Գրաբարի քերականություն, Երևան, 1936
◈ Երկեր, հտ. Զ, Հայոց լեզվի տեսություն, Աշխարհաբար, Գրաբարի քերականություն, Երևան, 1974

Աճառյան Հրաչյա
Գրաբարի ծաղկաքաղ, Երևան, 1931
Գրաբարի ուսուցիչ, Երևան, 1935 
◈ Գրաբարի ուսուցիչ, Երևան, 1954
   
Այվազովսքի (Այվազեան) Գաբրիէլ, Հ.
◈ Նախակրթանք հայերէն լեզուի, մասն Ա, Թէոդոսիա, 1860
◈ Նախակրթանք հայերէն լեզուի, մասն Ա, Վաղարշապատ, 1875
◈ Նախակրթանք հայերէն լեզուի, մասն Բ, Վաղարշապատ, 1876
◈ Նախակրթանք հայերէն լեզուի, մասն Գ, Վաղարշապատ, 1877 

Այվատեան Մատթէոս Մ.
◈ Առաջնորդ քերականութեան հայերէն լեզուի. դպրատանց տղոց համար, Կ. Պոլիս, 1863   

Այտընեան Արսէն, Հ.
◈ Քննական քերականութիւն աշխարհաբար կամ արդի հայերէն լեզուի, Վիեննա, 1866 (Յաւելուածը՝ գրաբարի համառօտ քերականութիւն)
◈ Քերականութիւն աշխարհաբար կամ արդի հայերէն լեզուի, Վիէննա, 1883. կամ այստեղ, կամ այստեղ (Յաւելուածը՝ գրաբարի համառօտ քերականութիւն)
◈ Չալըխեան Վրթանէս Հ., Քերականութիւն Հայկազնեան լեզուի. հանդերձ փոփոխմամբք եւ յաւելուածովք աշխատասիրեալ ի Հ. Արսէնէ Վ. Այտընեան, Վիեննա, 1885. կամ այստեղ
◈ Չալըխեան Վրթանէս Հ., Քերականութիւն Հայկազնեան լեզուի. հանդերձ փոփոխմամբք եւ կարեւոր յաւելուածովք յերիւրեալ ի պէտս ստորին դասու աշակերտաց, Վիեննա, 1886   



Ավետիսյան Հ., Ղազարյան Ռ.
◈ Գրաբարի ձեռնարկ, 6-րդ հր., Երևան, 2007. կամ այստեղ   


Աւետիքեան Գաբրիէլ, Հ.
◈ Քերականութիւն հայկական նորոգ քննութեամբ եւ կարգաւ աշխատասիրեալ, Վենէտիկ, 1815. կամ այստեղ
◈ Քերականութիւն հայկական համառօտ բովանդակեալ աշխարհաբառ ոճով, Վենէտիկ, 1819. կամ այստեղ, կամ այստեղ
◈ Քերականութիւն հայկական համառօտ կարգեալ վերստին ի բարբառ գրոց, Վէնէտիկ, 1823. կամ այստեղ, կամ այստեղ

Աւգերեան Յարութիւն, Հ.
◈ Քերականութիւն անգղիական և հայերէն / Grammar English and Armenian by Father Paschal Aucher, Վենէտիկ, 1817   
◈ A Grammar Armenian and English by P. Paschal Aucher, Venice, 1832. կամ այստեղ, կամ այստեղ

Բագրատունի Արսէն, Հ.
◈ Հայերէն քերականութիւն ի պէտս զարգացելոց, Վենետիկ, 1852. կամ այստեղ
◈ Տարերք հայերէն քերականութեան. դպրատանց տղոց համար, Վենետիկ, 1860
◈ Տարերք հայերէն քերականութեան. դպրատանց տղոց համար, Վենետիկ, 1864
◈ Տարերք հայերէն քերականութեան. դպրատանց տղոց համար, Վենետիկ, 1874   

Գաբամաճեան Սիմոն
Նոր քերականութիւն հայերէն գրաբար լեզուի, Կ. Պոլիս, 1897

Գարագաշեան Անտոն, Հ.
◈ Դպրութիւն կամ նոր քերականութիւն հայերէն, Կ. Պոլիս, 1862
◈ Կրթութիւն հայերէն քերականութեան, Կ. Պոլիս, 1864
◈ Դպրութիւն կամ նոր քերականութիւն հայերէն, Բ. տպ., Կ. Պոլիս, 1865
◈ Հատընտիր քաղուածք Աւետարաններէն, Գործոց, Եսթերայ, Տովբիթայ, Յուդթայ, Երեք Մակաբայեցւոց եւ Իմաստութեան գրքերէն, հտ. Ա., Կ. Պոլիս, 1866. Բ. տպ., Կ. Պոլիս, 1867
◈ Դպրութիւն կամ նոր քերականութիւն հայերէն, Գ. տպ., Կ. Պոլիս, 1868   
◈ Գործնական քերականութիւն հայկական լեզուի, Կ. Պոլիս, 1870
◈ Բանալի գործնական քերականութեան հայկական լեզուի, Կ. Պոլիս, 1870
◈ Դպրութիւն կամ նոր քերականութիւն հայերէն, Դ. տպ., Կ. Պոլիս, 1871
 Համառօտ նոր քերականութիւն, Գ. տպ., քննուած եւ սրբագրուած, Կ. Պոլիս, 1871
◈ Համառօտ նոր քերականութիւն, Դ. տպ., քննուած եւ սրբագրուած, Կ. Պոլիս, 1873
◈ Բանալի գործնական քերականութեան հայկական լեզուի, Բ. տպ., Կ. Պոլիս, 1874
◈ Համառօտ նոր քերականութիւն, Ե. տպ., Կ. Պոլիս, 1875
◈ Հատընտիր քաղուածք ի Սուրբ Գրոց, յԵզնկայ, յԱգաթանգեղայ, ի Բուզանդայ...., Բ. տպ., Կ. Պոլիս, 1876
◈ Գործնական քերականութիւն Հայ լեզուի, Ը. տպ., Կ. Պոլիս, 1887. կամ այստեղ
◈ Հատընտիր քաղուածք ի Սուրբ Գրոց, յԵզնկայ, յԱգաթանգեղայ, ի Բուզանդայ...., Ե. տպ., Կ. Պոլիս, 1891
◈ Համառօտ նոր քերականութիւն, ԺԳ. տպ., ուղղեալ եւ յաւելեալ, Կ. Պոլիս, 1892   

Դուրեան Եղիշէ
Ընթացք ի Գրոց բարբառ, Ա. տարի, Կ. Պոլիս, 1880. կամ այստեղ
◈ Ընթացք ի Գրոց բարբառ, Ա. տարի, Բ. տպ., Կ. Պոլիս, 1884
◈ Ընթացք ի Գրոց բարբառ, Ա. տարի, Զ. տպ., Կ. Պոլիս, 1908
◈ Ընթացք ի Գրոց բարբառ, Բ. տարի, Կ. Պոլիս, 1896
◈ Ընթացք ի Գրոց բարբառ, Բ. տարի, Երուսաղէմ, 1928
Բառագիտութիւն կամ ութ մասունք բանի հայերէն քերականութեան (ի պէտս նախապատրաստական դասուց ազգային վարժարանաց), Կ. Պոլիս, 1908

Թոռնեան Թադէոս, Հ.
◈ Հատընտիր ընթերցուածք ի մատենագրութեանց նախնեաց. հանդերձ ծանօթութեամբք, հտ. Ա, Վիեննա, 1866
◈ Հատընտիր ընթերցուածք ի մատենագրութեանց նախնեաց. հանդերձ ծանօթութեամբք ի պէտս յառաջադէմ աշակերտաց, Բ. տպ.՝ փոփոխմամբք, մաս 1, Վիեննա, 1891. մաս 2, Վիեննա, 1893. երկու մասը՝ կցուած, մէկ նիշքով
◈ Հատընտիր ընթերցուածք ի մատենագրութեանց նախնեաց. երկրորդ, երրորդ եւ չորրորդ դասուց. հանդերձ ծանօթութեամբք, ի պէտս յառաջադէմ աշակերտաց, հտ. Բ, Վիեննա, 1910   

Թովմաճան Թադէոս, Հ.
Առաջին քայլ ի գրոց բարբառ. նոր գործնական քերականութիւն հին հայերենի, Գ. տպ., Վենետիկ, 1921

Խաչատրյան Լալիկ, Թոսունյան Գևորգ
Գրաբարի դասագիրք, Երևան, 2004

Կիւրճեան Մելքոն
Գրաբար լեզու. միջին ընթացք, Կ. Պոլիս, 1912

Կռանեան Անդրանիկ Վրդ.
Գրաբար (ինքնուսոյց), Պէյրութ, 1967

Ղազարյան Ռ., Ավետիսյան Հ., Պալյան Խ.
◈  Դասական գրաբարի հատընտիր, Երևան, 2003. կամ այստեղ, կամ այստեղ

Ղուկասեանց Հայրապետ
◈ Քերականութիւն գրաբար լեզուի հայոց ի պէտս նորավարժից, Թիֆլիս, 1884
◈ Քերականութիւն գրաբար լեզուի հայոց ի պէտս նորավարժից, Բ. տպ., Թիֆլիս, 1891

Մալխասեանց Ստեփանոս
Գրաբարի համաձայնութիւնը, Թիֆլիս, 1892
Գրաբարի հոլովումը, խոնարհումը եւ նախդիրները, Թիֆլիս, 1910. կամ այստեղ

Շարաբխանյան Պավել
Գրաբարի դասընթաց, Երևան, 1974
   
Չալըխեան(ց) Վրթանէս, Հ.
◈ Քերականութիւն Հայկազեան լեզուի, Վեննա, 1827
 Կրթութիւն գործնական հայկական գրոց բարբառոյ ըստ իւրաքանչիւր կանոնաց նորոգ քերականութեան, Վեննա, 1829
◈ Քերականութիւն Հայկազնեան լեզուի, աւանդեալ ի Գրոց բարբառ, Վեննա, 1837. կամ այստեղ
◈ Կրթութիւն գործնական հայկական գրոց բարբառոյ ըստ իւրաքանչիւր կանոնաց նորոգ քերականութեան, Վեննա, 1837
◈ Քերականութիւն Հայկազեան, երրորդ անգամ դրոշմեալ, Վիէննա, 1844
◈ Քերականութիւն Հայկազնեան լեզուի, Դ. տպ., Վիէննա, 1848
◈ Քերականութիւն Հայկազնեան լեզուի, Ե. տպ., Վիէննա, 1852
◈ Քերականութիւն Հայկազնեան լեզուի, Է. տպ., Վիէննա, 1862
◈ Քերականութիւն Հայկազնեան լեզուի. հանդերձ փոփոխմամբք եւ յաւելուածովք աշխատասիրեալ ի Հ. Արսէնէ Վ. Այտընեան, Վիեննա, 1885. կամ այստեղ
◈ Քերականութիւն Հայկազնեան լեզուի. հանդերձ փոփոխմամբք եւ կարեւոր յաւելուածովք յերիւրեալ ի պէտս ստորին դասու աշակերտաց, Վիեննա, 1886   

Չամչեանց Միքայէլ, Հ.
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Վէնէտիկ, 1779. կամ այստեղ
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Վենէտիկ, 1801
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Կալկաթա, 1823
◈ Համառօտութիւն քերականութեան հայկազեան լեզուի, Կալկաթա, 1823
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Թփխիս, 1826
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Թփխիս, 1826 (Բ տպ.)
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Կալկաթա, 1830
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Վենետիկ, 1831. կամ այստեղ, կամ այստեղ
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Վենետիկ, 1843
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Վենետիկ, 1859
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Շուշի, 1859
◈ Քերականութիւն հայկազեան լեզուի, Մոսկվա, 1859  

Քոսյան Վաղարշակ
Գրաբարի բառակապակցությունները, Երևան, 1980. կամ այստեղ