3/4/20

Feedback՝ հետադարձ կա՞պ

Անգլ. feedback-ը հայերեն կարող է թարգմանվել թե՛ «հետադարձ կապ», թե՛ «արձագանք, կարծիք» ևն։ Բայց շատերը, չհասկանալով, որ այս թարգմանությունները տարբեր իմաստների և կիրառությունների համար են, կարծիք, արձագանք, մեկնաբանություն նշանակող feedback-ը նույնպես «հետադարձ կապ» են թարգմանում, որն արդեն շատ տարածված սխալ է։ Հետադարձ կապը «հաստատո՛ւմ» ենք. օրինակ՝ կայքերում՝ հետադարձ կապի համար տրված տվյալների միջոցով. այս դեպքում «հետադարձ կապ» թարգմանությունը ճիշտ է։ Իսկ մյուս իմաստով feedback-ը, որն ամենից շատ է գործածվում, «կապ» չէ, այլ որևէ բանի վերաբերյալ կարծիք, արձագանք, մեկնաբանություն։ Եթե մենք ակնկալում ենք ինչ-որ մեկի  feedback-ը մեր ասածին կամ արածին, մենք ակնկալում ենք նրա արձագանքը կամ կարծիքը, ոչ թե ինչ-որ կապ։ Ուստի այս իմաստով  feedback-ի ամենահարմար հայերեն համարժեքը «արձագանք»-ն է (ինչպես և հիմնականում թարգմանում է նաև, օրինակ, Մայքրոսոֆթը)։ Մենք նախկինում էլ ենք այս feedback-ի իմաստով գործածել «արձագանք»-ը, այսինքն՝ սա այս իմաստով նոր բառ չէ (օրինակ՝ «Նրա հրապարակումը բացասական արձագանքներ ստացավ». «Սպասում ենք ձեր արձագանք(ներ)ին»)։ Այս «արձագանք»-ը, ինչպես այս օրինակներից տեսնում եք, հենց feedback-ն է։

Որոշ բառերի անհարկի կամ սխալ կիրառություններ մոլախոտի պես տարածվելու հատկություն ունեն և շարունակ լսվելու պատճառով սկսում են իբրև ճիշտ ու գրագետ ընկալվել (ինչպես, օրինակ, «հավաքագրել»-ը, «ի շնորհիվ»-ը, «հանդիսանալ»-ը և այլն), իսկ իսկապես ճիշտ ու գրագետ ձևերը չկիրառվելու հետևանքով խորթանում են, բայց դրանից, միևնույն է, սխալն ու անգրագետը ճիշտ ու գրագետ չեն դառնում։