Մեր մեջ տարատեսակ շատ վախեր կան, կարելի է ասել՝ մարդը վախերի կծիկ է նաև։ Վախն ընդհանրապես բնական երևույթ է, պաշտպանիչ։ Բոլոր կենդանի արարածներն էլ ունեն վախի զգացում։ Դարձյալ վախն է պատճառը, որ մարդիկ կա՛մ լռում են ի տես անարդարության, խաբեության ու անօրինության, կա՛մ փորձում լռեցնել սրանց մասին բարձրաձայնողներին, կա՛մ քծնում վախի առարկային։ Որովհետև վախենում են կա՛մ պատժից, կա՛մ ինչ-որ բան կորցնելուց, կա՛մ չստանալուց այն, ինչի ակնկալիքն ունեն։ Գիտակցաբար թե ենթագիտակցաբար։ Ես այս մարդկանց հասկանում եմ, բայց նրանց շրջապատում ինձ լավ չեմ զգում։ Լավ եմ զգում անվախների և ոչ անտարբերների հետ։ Որովհետև միայն ոչ անտարբերն է, որ չի կարողանում լռել, երբ անարդարություն ու չարիք է տեսնում։ Իսկ ինչ վերաբերում է պետական այրերին ու նրանց գործերը քննադատելուն և ոչ թե պարզապես միայն վատ երևույթները՝ ընդհանրաբար, ապա այսպիսի քննադատությունը ոչ միայն պախարակելի երևույթ չէ, եթե իսկապես ցանկանում ենք զարգացած ժողովրդավարական երկիր կառուցել, այլև ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹՅՈՒՆ է։ Կուզեի, որ եղեռն, օտարների լուծ ու խորհրդային տարիներ տեսած հայ ժողովուրդը հնարավորինս ավելի ու ավելի ձերբազատվեր իր վախերից և, այո՛, քննադատեր նրանց, ում ընտրում է և կարգում ծառայության։ Մենք թագավոր ու իշխաններ չենք ընտրում, մենք ընտրում ենք ծառայողներ, որոնք հաշվետու են հանրությանը՝ իրենց ընտրողներին, և ապրում են վերջիններիս հարկերի հաշվին։ Մեր ժողովրդի մի ստվար զանգված դեռ սա չի հասկացել, ցավոք, և կառավարական ու պետական ծառայողներին վերաբերվում է իբրև տերերի ու իշխանների։ Այս իսկ պատճառով «իշխանություններ» եզրն էլ է սխալ՝ անցյալի կարգերից մնացած ժառանգություն, որը չի համապատասխանում այն հասարակարգին, որին այսօր ձգտում են Հայաստանը և բոլոր քաղաքակիրթ երկրները։ Այս բառը պարզապես գործածում ենք հարմարության համար ու սովորության համաձայն։ Չքննադատվող, անվերջ հսկողության տակ չպահվող, ուստի զգոնությունը կորցնող «իշխանությունները» երկիրը դարձնում են միապետական, բռնապետական կամ ավազակապետական։ Մեզնից ոչ ոք, կարծում եմ, չի երազում ապրել Հյուսիսային Կորեայի պես մի երկրում։
1999 թվականի փետրվարին Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական համալսարանի The Tech պարբերականում մեկը քննադատում է այդ նույն համալսարանի պրոֆեսոր, հայտնի լեզվաբան ու փիլիսոփա Նոամ Չոմսկուն Ամերիկայի կառավարությանը շարունակ սուր քննադատելու համար և ասում, թե թող Չոմսկին միայն իր ոլորտով՝ լեզվաբանությամբ զբաղվի և ոչ թե քաղաքականության մեջ քիթը խոթի՝ թքելով իրեն աշխատավարձ տվող պետության երեսին։ Ի պաշտպանություն Չոմսկու՝ նույն պարբերականի 1999 թ. մարտի 5-ի համարում տպագրվում են հոդվածներ, որոնցից մեկը՝ երիտասարդ գիտնական Ջուլիա Շտայնբերգերի փոքրիկ հոդվածը, վերնագրված է «Քննադատությունը քաղաքացիական պարտականություն է»։ Հեղինակը մասնավորապես գրում է, որ քննադատությունը ժողովրդավարական երկրի քաղաքացու իրավունքներից մեկն է, և որ ոչ մի ժողովրդավարական երկիր չի կարողանա զերծ մնալ կոռուպցիայից, եթե նրա քաղաքացիները քննադատաբար չվերաբերվեն իրենց կառավարությանը և չբարձրաձայնեն իրենց մտահոգությունների մասին։
Այնպես որ, սիրելի «լռակյա՛ց» հայեր ։), եթե չեք ցանկանում ապրել միապետական հասարակարգում, վերադառնալ ստալինյան կարգերին կամ խայտառակվել իբրև մի նոր Հյուսիսային Կորեա, ավելին՝ եթե չեք ցանկանում, որ տգետ կառավարիչների պատճառով ավերվի ու կործանվի մեր հայրենիքը, իսկ մեր ժողովուրդը հերթական անգամ զրկվի սեփական պետություն ունենալու բախտավորությունից (ցավոք, այս վտանգը միշտ էլ կա), անտարբեր մի՛ եղեք ձեր վախերի պատճառով, մի՛ լռեք կամ գոնե լռելու դեպքում մի՛ փորձեք քննադատողներին լռեցնել։ Սա այն դեպքն է, երբ դուք սխալ եք, իսկ խոսողները՝ ճիշտ ։)
